De thesaurus op Vilans.nl

Thesauri komen van oorsprong uit de bibliotheekwereld, waar ze gebruikt werden voor het toekennen van trefwoorden aan boeken en tijdschriftartikelen. Via de relaties binnen de thesaurus konden bibliothecarissen en bibliotheekgebruikers naar het goede trefwoord gestuurd worden, wat zorgde voor betere zoekresultaten. Later werden thesauri ook gebruikt in databases, nog steeds om te zoeken naar boeken en tijdschriftartikelen.



Tegenwoordig zijn thesauri op veel meer plaatsen te vinden dan u misschien denkt. Een mooi voorbeeld hiervan is de website van Vilans. Op het eerste gezicht is daar geen thesaurus te zien, maar de Thesaurus Zorg en Welzijn wordt op die site zelfs op een aantal verschillende manieren gebruikt:

1. op verschillende plaatsen op de site zijn begrippenlijsten te vinden die gebruikmaken van de scope notes uit de Thesaurus. Bijvoorbeeld de begrippenlijst over diversiteit.
2. de zoekmachine op de Vilanssite is van Collexis, een leverancier van zoekmachines. Collexis gebruikt thesauri om de zoekmachine slimmer te laten zoeken. Zo zal bijvoorbeeld een zoekactie op het woord 'bejaarden' ook alle pagina's opleveren waar het woord 'ouderen' op staat (als die relatie in de thesaurus staat). Welke thesaurus gebruikt wordt, is afhankelijk van het thema van de website, maar voor de Vilanssite is dat natuurlijk de Thesaurus Zorg en Welzijn.
3. in de Vilans webwinkel kan gezocht worden naar producten van Vilans met trefwoorden die afkomstig zijn uit de Thesaurus Zorg en Welzijn. Een van de leuke dingen van het gebruik van trefwoorden is dat als er een product gevonden is, in de rechterkolom een lijstje staat met gerelateerde producten. Dat lijstje wordt samengesteld aan de hand van de trefwoorden die zijn toegekend aan de producten.

Snoezelen is een Nederlands woord

Van duizenden termen in de Thesaurus Zorg en Welzijn hebben we ook een Engelse vertaling. Alleen zijn we niet helemaal tevreden met de kwaliteit van sommige vertalingen, daarom worden ze allemaal gecontroleerd.

Bij snoezelen hebben we als vertaling mulitsensory stimulation; dat lijkt wel te kloppen maar het blijkt dat in de Engelse taal ook gewoon snoezelen gebruikt wordt. Het is dus een woord zoals apartheid: een van oorsprong Nederlands woord dat in andere talen doorgedrongen is. Maar dan wel een mooier woord.

Term van de week: westerse allochtonen

De term allochtonen staat natuurlijk al heel lang in de Thesaurus Zorg en Welzijn. Steeds vaker zien we ook de termen westerse allochtonen en niet-westerse allochtonen. Vaak genoeg om deze termen op te nemen in de Thesaurus. Vrijwel altijd worden voor deze begrippen de definities van het CBS gebruikt. Westerse allochtonen zijn "allochtonen met als herkomstgroepering een van de landen in de werelddelen Europa (excl. Turkije), Noord-Amerika en Oceanië of Indonesië of Japan" en niet-westerse allochtonen zijn "allochtonen met als herkomstgroepering een van de landen in de werelddelen Afrika, Latijns-Amerika en Azië (excl. Indonesië en Japan) of Turkije".

De positie van Indonesië is wat merkwaardig. De toelichting van het CBS stelt: "Op grond van hun sociaal-economische en sociaal-culturele positie worden allochtonen uit Indonesië en Japan tot de westerse allochtonen gerekend. Het gaat vooral om mensen die in het voormalig Nederlands-Indië zijn geboren en werknemers van Japanse bedrijven met hun gezin". Maar de CBS-definitie geldt voor iedereen die afkomstig is uit Indonesië en niet alleen voor de mensen die in Nederlands-Indië zijn geboren. We nemen deze merkwaardigheid gewoon over in de Thesaurus.

westerse allochtonen

SN: allochtonen die afkomstig zijn uit europa (exclusief turkije), noord-amerika, oceanië, japan, nederlands-indië of indonesië

BT: allochtonen

NT: ex-Joegoslaven

NT: Grieken

NT: Italianen

NT: Molukkers

NT: Portugezen

NT: Spanjaarden

RUB: S24.3 demografisch onderzoek

RUB: ZW3.8 vluchtelingenzorg

"Heeft u stickers?"

Al eerder berichtten we erover: mensen die in de Thesaurus Zorg en Welzijn een bepaalde term vinden en ons dan gaan mailen met allerlei vragen waarop wij helemaal geen antwoord weten.

De laatste weken blijft het niet bij mailen, maar krijgen we soms ook telefoontjes met dit soort vragen. Of we een link willen plaatsen naar een bedrijf dat aangepaste kleding verkoopt. Of we rolstoelstickers hebben.

Nee, we hebben dus geen stickers. En het is ook niet zo fijn om dit soort telefoontjes te krijgen, want we kunnen meestal toch niet helpen. Al konden we degene die over de rolstoelstickers belde wel doorverwijzen. En door een ander telefoontje leerden we het prachtige woord antiplukpakken.

Term van de week: seksualisering

Sociale processen zijn geheimzinnige dingen: ongemerkt sluipen ze de samenleving binnen. Eerst merk je vaak niet eens dat er iets veranderd is; vervolgens beginnen mensen het op te merken, er wordt over gesproken en opeens lijkt het overal te zijn. Het toppunt is dat er een woord voor het proces bedacht wordt.
Zo ook de seksualisering van de samenleving. Die is ongetwijfeld al jaren geleden begonnen, maar de ophef erover is vrij recent. De term duikt nu zelfs verschillende keren op in de Emancipatienota van minister Plasterk: "Een nieuwe uitdaging in het emancipatieproces is de seksualisering van de maatschappij, onder andere door de alom aanwezige portrettering van meisjes en vrouwen als lustobject en de onhaalbare schoonheidsidealen die daarmee verbonden zijn."

Reden genoeg om de term op te nemen in de Thesaurus Zorg en Welzijn. Waarschijnlijk verschijnt de term op 1 december op onze website. Wijzigingen zijn nog mogelijk; we overwegen bijvoorbeeld nog of het synoniem bimboficatie moet worden opgenomen.

seksualisering
SN: het verschijnsel dat seks en seksualiteit op steeds meer plaatsen in de samenleving voorkomen en gebruikt worden, bijvoorbeeld in het straatbeeld, kleding, reclame en de media; vaak wordt hierbij de werkelijkheid vertekend weergegeven, met name waar het vrouwen betreft
UF: pornoficatie
BT: sociale processen
RT: seksualiteit
RUB: S18.3 sociale processen
RUB: S17 seksualiteit

Bibliotheek 2.0

Sinds een paar dagen ben ik lid van Bibliotheek 2.0, een 'sociaal' netwerk en platform voor kennisuitwisseling voor en door Nederlandstalige bibliothecarissen, informatie-specialisten en andere informatiewerkers. Mijn eerste indruk is dat het een kruising is tussen de behoorlijk serieuze discussielijst Nedbib (waar ik ook lid van ben) en een veel minder serieuze profielensite zoals Hyves. Het lijkt erop dat sommigen het gebruiken als Hyves (berichtjes naar andere leden sturen), terwijl een minderheid echt aan het discussiëren en het delen met anderen is. Zelf behoor ik tot de eerste groep; ook op Nedbib zeg ik bijna nooit iets.

Op zich is het een goed initiatief en daarom hieronder wat reclame.



Bezoek Bibliotheek 2.0

De landenthesaurus

De landenthesaurus is een beetje een buitenbeentje binnen de Thesaurus Zorg en Welzijn. Lang geleden was het een aparte thesaurus; later werd de landenthesaurus opgenomen in de Thesaurus Zorg en Welzijn.

Zoals uit de naam al blijkt, bevat de landenthesaurus geen termen op het gebied van zorg en welzijn. Wel zitten er termen in die handig kunnen zijn voor mensen die zich bezig houden met zorg en welzijn, vooral als ze internationaal georiënteerd zijn. In de landenthesaurus zijn namen te vinden van geografische gebieden, bevolkingsgroepen, talen en bijvoeglijke naamwoorden.

De landenthesaurus wordt een keer per jaar gecontroleerd en bijgewerkt. Daarbij passeren allerlei paradijselijke exotische eilanden en landen en gebieden die bijna niemand kent, zoals Vanuatu, Niue en Saint Pierre en Miquelon.

De controleronde van dit jaar heeft een paar verbeteringen opgeleverd; en nieuwe gebieden voor in de thesaurus, zoals het Franse deel van Sint-Maarten en de Kleine afgelegen eilanden van de Verenigde Staten. Verder zijn verschillende gebieden uitgebreid. Wist u dat op 1 januari 2008 Cyprus en Malta bij de EMU-landen horen en u daar dus ook met Euro's kunt betalen? En dat het gebied van de Schengenlanden wordt uitgebreid met acht Oost-Europese landen en Malta?

Alle toevoegingen en wijzigingen zijn te vinden in de nieuwe Thesaurus Zorg en Welzijn die op 1 december op onze website zal staan.

Term van de week: hlbt's

In de Engelstalige wereld wordt LGBT (of GLBT) gebruikt als verzamelnaam voor lesbian, gay, bisexual and transgender people. In Vlaanderen is al jaren de fraaie afkorting holebi's (homo's, lesbiennes en biseksuelen) in gebruik.

In Nederland is er nog geen echte verzamelnaam. Zowel holebi's als LGBT worden hier gebruikt. Daarnaast duikt ook de Nederlandse versie van LGBT steeds vaker op: de hlbt's (homo's, lesbiennes, biseksuelen en transgenders). Deze term gaan we opnemen in de Thesaurus Zorg en Welzijn, voorlopig nog als synoniem van holebi's.

Misschien dat in de toekomst hlbt's de voorkeursterm zal worden, maar zo ver is het nog lang niet.

hlbt's
USE: holebi's
RUB: S17 seksualiteit
RUB: S18.2 sociale groepen

Wat een ellende!

De Thesaurus Zorg en Welzijn bevat momenteel ruim 15.000 termen. Sommige van die termen scoren aardig hoog in Google en andere zoekmachines. Dat zorgt er voor dat mensen die ergens mee zitten op onze website terechtkomen. Soms denken ze dat wij hun problemen kunnen oplossen. En soms weten ze onze mailbox te vinden.

Regelmatig krijgen we mail van studenten die een werkstuk moeten maken over een bepaald onderwerp en een poging doen een groot deel van het werk door ons te laten doen; maar daar trappen wij niet in. Soms zijn het mensen die werk zoeken; dat hebben wij niet.

Soms zijn het schrijnende gevallen: mensen die een meningsverschil hebben met een instantie en daar advies over willen; mensen die iets mankeren en meer informatie willen; mensen die vinden dat hun familielid niet goed behandeld wordt, ten einde raad zijn en willen weten wat ze eraan kunnen doen. Heel soms kunnen we die mensen een stapje verder helpen, maar vaak ontbreekt het ons gewoon aan tijd en deskundigheid, dus krijgen ze een standaardmailtje.

Omdat we ze toch niet kunnen helpen doen we ons best om deze mensen uit onze mailbox te houden. Vroeger hadden we op iedere pagina een contact-knop, tegenwoordig staat die niet meer op de pagina's met termen.

Maar toch weten sommige mensen ons nog te vinden.

Term van de week: Iran

Omdat een van onze collega's, compleet met hoofddoeken, kort haar (zodat het niet onder de hoofddoek uit kan piepen) en lange gewaden op vakantie is gegaan, is de term van deze week:

Iran
BT: Midden-Oosten
RT: Farsi
RT: Iraans
RT: Iraniërs
RT: Suryoye
RUB: AL1.1 landen

Vilanslunch

Regelmatig is er bij Vilans een Vilanslunch. De lunches zijn bedoeld om op een informele manier op de hoogte te blijven van projecten/onderwerpen waar collega’s zich mee bezig houden.

Vandaag vertelde Raffaela over de thesaurus, onder de titel Taal gebruiken we allemaal! Ze begon met een inleiding over woorden, concepten en betekenissen. Dit abstracte verhaal werd verduidelijkt door het voorbeeld van koeien. Ze liet zien dat de termen die met koeien te maken hebben op een bepaalde manier kunnen worden ingedeeld en kwam zo uit op thesauri. Kort legde ze de verschillende relaties uit die in een thesaurus voorkomen en liet toen wat toepassingen zien van de Thesaurus Zorg en Welzijn, zoals begrippenlijsten, zoekmachines en de Schrijfhulp Zorg en Welzijn.

De opkomst was goed (alle stoelen waren bezet en er moest zelfs iemand blijven staan) en er werden leuke vragen gesteld dus het was een geslaagde bijeenkomst.