Minister wil af van het begrip allochtoon

Eergisteren zei minister Hirsch Ballin (justitie) in het radioprogramma De Ochtenden dat er een eind moet komen aan het gebruik van de woorden allochtoon en autochtoon, omdat het valse tegenstellingen creëert (bron: NRC).

Het begrip allochtonen staat natuurlijk in de Thesaurus Zorg en Welzijn ("degenen die zich, komend van elders, in nederland gevestigd hebben, en hun nakomelingen tot in de derde generatie, voor zover deze laatsten zich als allochtonen wensen te beschouwen"). Net als gerelateerde begrippen zoals gastarbeiders, vluchtelingen, immigranten, etnische minderheidsgroepen, vreemdelingen en nieuwkomers.

Dat er zo veel verschillende woorden bestaan met allemaal een net andere betekenis laat al een beetje zien dat dit een gevoelige kwestie is. Het woord allochtoon werd in 1971 ingevoerd als neutrale vervanging voor gastarbeider of immigrant. Het woord bestaat alleen in het Nederlands; er is geen goede vertaling voor, al zijn er ook in andere talen pogingen gedaan om een nieuw woord voor allochtonen te verzinnen.

Het woord gastarbeider is in de afgelopen 37 jaar inderdaad een beetje in onbruik geraakt, maar wordt hier en daar nog steeds gebruikt. De minister zal het hier dan ook moeilijk mee krijgen.

Een nieuwe Gridwalker

In de publieksversie van onze Thesaurus maken we gebruik van de Gridwalker van Gridline. (Als u hem niet ziet moet u een recente versie van Flash installeren). In de Gridwalker wordt de Thesaurus op een grafische manier gepresenteerd. En op een manier die niet zo moeilijk te begrijpen is. Het typische thesaurusjargon met BT, NT, RT en USE is volledig verdwenen. (Wilt u deze woorden juist wel zien ga dan naar de versie voor informatieprofessionals).

Sinds deze week gebruiken we een aangepaste versie van de Gridwalker. Het verschil is miniem, maar wij zijn er wel blij mee. We zijn de laatste jaren steeds meer synoniemen gaan opnemen. Daaronder zitten spellingsvarianten: verkeerde (of niet-officiële) schrijfwijzes van woorden die wel vaak gebruikt worden. Zo nemen we bijvoorbeeld naast bijen houden (goed) ook bijenhouden (fout) op. Tot vorige week werden al deze verkeerde schrijfwijzes ook getoond in de Gridwalker, waardoor het scherm soms wel eens erg vol raakte.

Sinds deze week worden ze onderdrukt. Tik in de witte rechthoek in het midden maar eens bijenhouden in en kijk wat er gebeurt.

Standaarden voor het bouwen van een thesaurus

Het bouwen van een thesaurus is een serieuze aangelegenheid. Er bestaan zelfs standaarden voor het bouwen van een thesaurus. In 1986 verscheen de ISO-norm 2788:1986, Guidelines for the establishment and development of monolingual thesauri. In 2005 verscheen de NISO-standaard Z39.19-2005, Guidelines for the Construction, Format, and Management of Monolingual Controlled Vocabularies. Die laatste standaard gaat niet alleen over thesauri.

Zoals uit de titels al blijkt zijn het geen strikte standaarden waaraan iedereen zich moet houden en zorgen dat alle thesauri er precies hetzelfde uitzien. Het zijn guidelines, richtlijnen. Er worden aanwijzingen gegeven voor het bouwen van een thesaurus, maar er zijn variaties mogelijk.

Wie een thesaurus wil gaan bouwen maar geen zin heeft om die taaie standaarden door te spitten kan ook het boek Woordsystemen raadplegen.